वाराणसी : स्मशानभूमीचे नाव ऐकताच प्रत्येकाच्या अंगावर शहारा येतो. पण जीवनातील अंतिम सत्य स्मशानभूमी आहे. अशा परिस्थितीत स्मशानभूमीत जळत्या चितांसमोर काही स्त्रिया नृत्य करतात आणि ही प्रथा 350 वर्षांहून अधिक काळापासून चालत आलेली आहे, असे जर तुम्हाला कोणी सांगितले तर तुम्ही काय म्हणाल ?
यावर अनेकांचा विश्वास बसणार नाही, पण हे सत्य आहे. वाराणशी येथील मणिकर्णिका घाटावर असे घडते. ही प्रथा 350 वर्षांहून अधिक काळापासून सुरू आहे. चैत्र नवरात्रीच्या सप्तमी तिथीला, नर्तक आणि शहरातील नगरवधू मणिकर्णिका घाटावर जळत्या चितांसमोर नृत्य करतात आणि नंतर बाबा मसानाथच्या दरबारात हजेरी लावतात.
बाबा मसानाथ यांच्या 3 दिवसीय वार्षिक शोभायात्रेच्या शेवटच्या दिवशी होणाऱ्या या नृत्यामध्ये जवळपासच्या जिल्ह्यातील नर्तक आणि नगर वधू देखील सहभागी होतात. आश्चर्याची बाब म्हणजे या नृत्याच्या कार्यक्रमादरम्यानही स्मशानभूमीत मृतदेह येतच असतात. मृतदेहांच्या अंत्ययात्रेदरम्यान, नर्तक आणि शहरातील नववधू संगीत प्रणालीसह नृत्य करतात.
मृतदेहांवर अंत्यसंस्कार करण्यासारख्या पवित्र वातावरणात नृत्य करण्याच्या या विचित्र प्रथेमागे खूप खोल कारण आहे. वास्तविक, असे मानले जाते की जळत्या मृतदेहांसमोर नृत्य केल्याने या नर्तक आणि नगरवधू या नरकमय जीवनातून मुक्त होतात आणि त्यांचा पुढील जन्म सुधारतो. नाचताना बाबा मसानाथाची प्रार्थना केल्यावर त्यांना या नरकातून खरोखरच मुक्ती मिळते आणि त्यांचा पुढचा जन्म सुधारतो. अशीही नर्तकांची श्रद्धा आहे.
ही परंपरा १७ व्या शतकाच्या आसपास सुरू झाल्याचे मानले जाते. वास्तविक, काशीचा राजा मानसिंह याने बाबा मसननाथचे मंदिर बांधले होते. या मंदिरात संगीताचा कार्यक्रम व्हावा, अशी मानसिंगची इच्छा होती, पण जळत्या चितेसमोर कोणीही नाचायला तयार नव्हते आणि मगच या कार्यक्रमात नगरवधूंनी नृत्य करण्याचे तेव्हापासून आजतागायत ही परंपरा सुरू आहे.
