शलभासन (Salabhasana) हा एक संस्कृत शब्द आहे, जो दोन शब्दांपासून बनलेला आहे. ज्यामध्ये पहिल्या शब्दाचा अर्थ “शलभा” म्हणजे “टोळ किंवा कीटक” आणि दुसरा शब्द आसन म्हणजे “मुद्रा”, होय. थोडक्यात शलभासन म्हणजेच कीटकासारखी मुद्रा करणे. या योगासनाला इंग्रजीमध्ये ‘ग्रासहोपर पोझ’ असे म्हटले जाते. या आसनामुळे तुमच्या पाठीचा कणा मजबूत होतो. तो हठयोगाच्या श्रेणीत येतो. ही मुद्रा पाहण्यास सोपी असू शकते, परंतु तुम्हाला ती करण्यात काही अडचण येऊ शकतात.
शलभासन करण्याची पद्धत
1. शलभासन करण्यासाठी तुम्ही सर्वात प्रथम कोणत्याही स्वच्छ जागेवर चटई अंथरा. त्यावर उलट्या बाजूने झोपून पोटाच्या आधारावर झोपा. हे आसन करताना तुमची पाठ वरच्या बाजूला असेल आणि पोट खालच्या बाजूला जमिनीकडे असेल.
2. तुमचे दोन्ही पाय सरळ ठेवा आणि तुमच्या पायांच्या पंजांना सरळ अर्थात वरच्या बाजूला ठेवा.
3. त्यानंतर दोन्ही हात सरळ करा आणि त्यांना मांड्यांखाली दाबा म्हणजेच उजवा हात उजव्या मांडीखाली आणि डावा हात डाव्या मांडीच्या खाली दाबा.
4. तुमचे डोके आणि चेहरा हा सरळ ठेवा.
5. त्यानंतर तुमच्या शरीराची स्थिती सामान्य ठेवा आणि एक मोठा श्वास आतल्या बाजूने घ्या.
6. त्यानंतर तुमचे दोन्ही पाय वरच्या बाजूने उचलण्याचा प्रयत्न करा. तुम्हाला जितके शक्य होईल तितके पाय वरच्या बाजूने उचलण्याचा प्रयत्न करा.
7. जर तुम्ही योगा अभ्यासात नवीन असाल, तर पाय वर करण्यासाठी तुम्ही हातांचा आधार घेऊ शकता, यासाठी तुम्ही तुमचे दोन्ही हात जमिनीवर ठेवून पाय वर करू शकता.
8. तुम्ही किमान २० सेकंद या आसनात राहण्याचा प्रयत्न करा, तुम्ही तुमच्या क्षमतेनुसार कमी-जास्त वेळेत हे आसन करु शकता.
9. यानंतर हळूहळू श्वास सोडत तुमचे दोन्ही पाय खाली ठेवा.
10. त्यानंतर पुन्हा तुमच्या सामन्य स्थितीमध्ये या. या योगासनाचा सराव तुम्ही आणखी 3-4 वेळा करु शकता.
शलभासन करण्याचे फायदे
वजन कमी करते : शलभासन हे आसन आपले वजन कमी करण्यासाठी एक चांगले आसन म्हणून ओळखले जाते. हे योगासन आपल्या शरीरातील चरबी संपवण्यात मदत करते.
मांसपेशी मजबूत करते : आपल्य शरीरातील मांसपेशी मजबूत करण्यासाठी शलभासन हे अतिशय फायदेशीर आहे. हे आसन केल्याने आपल्या शरीरातील हात, पाय, पोटरी आणि हाडे मजबूत करते. यासोबतच पोटाची चरबी कमी करुन आपले शरीर तंदुरूस्त ठेवण्याचे काम शलभासन करते. तसेच पाठीचा कणा मजबूत करण्यासाठी शलभासन हे अतिशय चांगले योगासन आहे.
आजारांना ठीक करते : शलभासनामुळे अनेक प्रकारचे आजार बरे होऊ शकतात. हे आपल्या पोटाची पचनसंस्था सुधारते, त्यामुळे पोटाशी संबंधित आजार होत नाहीत, सोबतच बद्धकोष्ठता दूर करते. आपल्या शरीरातील आम्ल आणि क्षार यांचे संतुलन राखते. हे लघवीचे विकार सुधारण्यास आणि मणक्याचे आजार बरे करण्यास देखील मदत करते.
निरोगी शरीरासाठी फायदेशीर : शलभासन केल्याने आपले संपूर्ण शरीर निरोगी राहते. ही मुद्रा संपूर्ण शरीर सक्रिय करते. आपल्या शरीरातील रक्ताभिसरणाची क्रिया वाढवते. शलभासन हे योगासन केल्याने अनेक आजार आपल्यापासून दूर राहतात.
शलभासन करण्यापूर्वी लक्षात ठेवण्याच्या बाबी
1. या योगासनाची मुद्रा ही सकाळी शौच केल्यानंतरच करावी.
2. हे आसन करण्यासाठी तुम्ही सैलसर कपडे परिधान करायला हवेत.
3. हे योगासन हळूहळू करण्याचा प्रयत्न करा, ते एका दमात करु नका.
4. हे योगासन करताना तुम्ही अशा ठिकाणी करा की, जिथे चांगली आणि ताजी हवा असेल.
शलभासन योगासन करण्याचे अनेक फायदे आहेत. परंतु, हे योगासन करण्यापूर्वी काही गोष्टींची सावधानता बाळगणे आवश्यक आहे. चला तर मग जाणून घेऊयात की हे योगासन करताना कोणती आणि काय सावधानता बाळगायला हवी.
शलभासन करताना कोणती सावधानता बाळगावी ?
1. हे योगासन करण्यापूर्वी तुम्ही अन्नाचे सेवन करु नये.
2. जर तुम्हाला डोकेदुखी, मानदुखी आणि मणक्याचे दुखणे यांचा त्रास होत असेल तर तुम्ही हे योगासन करू नये.
3. गर्भवती महिलांनी हे योगासन करु नये.
4. जर तुम्ही पाठदुखी, कंबरदुखी आणि गुडघेदुखीने त्रस्त असाल तर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने हे योगासन करा.
5. हे योगासन करताना तोंडाने श्वास घेऊ नये, नाकानेच श्वास घ्यावा.
