Indrayani River rejuvenation project: महाराष्ट्राच्या वारकरी संप्रदायासाठी अत्यंत पवित्र असलेल्या इंद्रायणी नदीला तिचे जुने वैभव परत मिळवून देण्यासाठी राज्य सरकारने एक मोठा आणि महत्त्वाचा निर्णय (Indrayani River rejuvenation project) घेतला आहे. पिंपरी-चिंचवड महानगरपालिकेच्या (PCMC) महत्त्वाकांक्षी ‘इंद्रायणी नदी पुनरुज्जीवन प्रकल्पाला’ प्रशासकीय मान्यता देण्यात आली आहे. या प्रकल्पासाठी 526 कोटी रुपयांच्या खर्चाला मंजुरी मिळाली आहे. दोन वर्षांच्या आत या धार्मिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण नदीला नवसंजीवनी देण्याचे या प्रकल्पाचे उद्दिष्ट आहे.
Rupesh Marne arrest: गजा मारणे टोळीतील मुख्य सदस्य रुपेश मारणे अखेर जेरबंद; मुळशीतून अटक
मावळ तालुक्यातील कुरवंडे गावात उगम पावणारी इंद्रायणी नदी देहू आणि आळंदी या दोन महत्त्वाच्या तीर्थक्षेत्रांमधून वाहत जाऊन तुळापूर येथे भीमा नदीला मिळते. पिंपरी-चिंचवड शहरातून सुमारे 18.8 किलोमीटरचा प्रवास करताना, या (Indrayani River rejuvenation project) नदीचे पाणी औद्योगिक सांडपाणी आणि स्थानिक नाल्यांमधून येणाऱ्या विनोपातित मलनिस्सारणामुळे (Untreated Sewage) गंभीरपणे दूषित झाले आहे. अनेक वर्षांपासून रासायनिक कचरा, घरगुती सांडपाणी आणि नदीपात्रातील अतिक्रमणामुळे इंद्रायणीची अवस्था अत्यंत बिकट झाली आहे. नदीची ही खालावलेली स्थिती सुधारण्यासाठी PCMC ने प्रदूषण नियंत्रण, पूर व्यवस्थापन, सुशोभीकरण आणि पर्यावरणीय संतुलन साधणाऱ्या एकीकृत उपाययोजनांसाठी हा पुनरुज्जीवन आराखडा तयार केला आहे. मुख्य अभियंता संजय कुलकर्णी यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, प्रकल्पाचे मुख्य लक्ष नदी संवर्धन, पूर नियंत्रण, जलशुद्धीकरण आणि सुशोभीकरण या चार प्रमुख स्तंभांवर असेल.
ANNA HAJARE ON #JAINBORDING: संपूर्ण जग भगवान महावीरांच्या चरणी लीन
या प्रकल्पातील प्रमुख कामांमध्ये खालील बाबींचा समावेश आहे:
नदीत येणारे प्रदूषित पाणी थेट मैलाशुद्धीकरण केंद्रांकडे वळवण्यासाठी इंटरसेप्टर ड्रेन्स बसवणे.
40 एम.एल.डी. आणि 20 एम.एल.डी. क्षमतेचे नवीन दोन मैलाशुद्धीकरण प्रकल्प चिखली येथील रिव्हर रेसिडेन्सी आणि स्मशानभूमीजवळ उभारणे.
नदीच्या दोन्ही किनाऱ्यांवर दगड वापरून भक्कम बांधणी करणे आणि पूर नियंत्रण संरचना तयार करणे.
नदीचे काठ बळकट करून दोन्ही किनाऱ्यांवर मोठ्या प्रमाणात हरितीकरण आणि वन संवर्धनाचे कार्य करणे.
Illegal e-cigarette seizure in Bavdhan: बावधनमध्ये पोलिसांची मोठी कारवाई; एका तरुणावर गुन्हा दाखल
हा 525.82 कोटी रुपयांचा महत्त्वाकांक्षी प्रकल्प सहभागी निधी वाटप मॉडेलवर आधारित असेल. यामध्ये 50\% अनुदान केंद्र आणि राज्य सरकारकडून तीन टप्प्यांमध्ये मिळेल, तर उर्वरित 50\% वाटा (Indrayani River rejuvenation project) पिंपरी-चिंचवड महानगरपालिका स्वतः उचलणार आहे. या प्रकल्पाला सप्टेंबर 2025 मध्ये राज्यस्तरीय तांत्रिक समितीने मंजुरी दिली होती. आता प्रशासकीय मान्यता मिळाल्यामुळे, लवकरच निविदा प्रक्रिया सुरू होईल, असे अधिकाऱ्यांनी सांगितले आहे. पर्यावरणवादी आणि वारकरी नेत्यांनी राज्य सरकारच्या या निर्णयाचे उत्स्फूर्तपणे स्वागत केले असून, महाराष्ट्रातील या पूज्य नदीचे पुनरुज्जीवन एक दीर्घकाळ प्रलंबित असलेली मागणी पूर्ण करेल, अशी भावना त्यांनी व्यक्त केली.
